Veilig gebruik van diisocyanaten

De REACH-verordening (EU) 2020/1149, gepubliceerd op 3 augustus 2020, bevat een nieuwe beperking voor productetikettering en opleidingseisen voor professionele en industriële gebruikers ter preventie van het risico van mogelijke sensibilisering van de luchtwegen of huid als gevolg van blootstelling aan diisocyanaten, die veel voorkomen in bepaalde polyurethaanproducten.

Diisocyanaten vormen een groep van chemische bouwstenen die worden gebruikt voor het aanmaken van PU-materialen zoals schuim, kleefmiddelen, coatings, afdichtmiddelen enz. Deze chemische verbindingen worden gekenmerkt doordat hun chemische structuur twee isocyanaat-functiegroepen (-N=C=O) omvat en door hun hoge reactiviteit op nucleofielen. De bekendste diisocyanaten zijn methyleendifenylisocyanaat (MDI), tolueendiisocyanaat (TDI) en hexamethyleendiisocyanaat (HDI).

Diisocyanaten worden erkend als sensibiliserende stoffen voor de luchtwegen van categorie 1 (volgens VERORDENING (EG) 1272/2008), die aanleiding kunnen geven tot beroepsgerelateerde astma bij eerder niet-gesensibiliseerde personen en extreme toename van astmaklachten bij personen die al gesensibiliseerd zijn; in deze situaties bestaat er geen veilige concentratie. Als acuut effect kunnen isocyanaatdampen en -aerosolen leiden tot irritatie van de ogen, neus en keel, traanvorming, een gevoel van druk, een branderig gevoel in de luchtpijp of ademhalingsmoeilijkheden zoals bij astma. Ze kunnen ook huidirritatie veroorzaken en kunnen leiden tot sensibilisering van de huid met daarmee samenhangende dermatitis.

Europese autoriteiten hebben een nieuwe beperking voor diisocyanaten ingesteld uit hoofde van de REACH-verordening. Deze beperking is bedoeld ter preventie van de onveilige hantering van diisocyanaten, maar legt geen beperkingen op aan de beschikbaarheid van de producten in de handel.

De volgende Elevate producten bevatten een bepaalde hoeveelheid diisocyanaten (meer dan 0,1%) en vallen daarom onder de nieuwe REACH-verordening (EU) 2020/1149: I.S.O. Twin Pack Insulation Adhesive (isolatielijm) en Pourable Sealer S-10.

Het is toegestaan om producten die meer dan 0,1% diisocyanaten bevatten in de handel te brengen, maar de nieuwe beperking geeft aanleiding tot wijzigingen in het productetiket van de betreffende producten, waarop de aanwezigheid van diisocyanaten duidelijk moet worden vermeld. Ook bepaalt de nieuwe verordening dat met ingang van 24 augustus 2023 alle professionals en industriële gebruikers een passende opleiding moeten volgen vóór het industriële of professionele gebruik van deze producten.

Opleiding voor het veilig gebruik van diisocyanaten is aangewezen voor alle werknemers en zelfstandigen die de betrokken Elevate producten hanteren of andere producten die diisocyanaten op zichzelf bevatten dan wel als bestanddelen van andere stoffen of in mengsels voor industriële of professionele toepassingen, of voor personen die toezicht houden op dergelijke taken. Als hantering wordt begrepen alle taken waarbij het behandelen met open verpakking of het verwerken van een product betrokken is.

De opleiding kan worden verzorgd door een veiligheidsdeskundige die de desbetreffende competentie heeft ontwikkeld door middel van een relevante beroepsopleiding. Om het aanbieden van deze opleiding aan werknemers te faciliteren en versnellen heeft de Europese industrievereniging voor kleefstoffen en afdichtmiddelen (FEICA) in overleg met de Europese verenigingen van isocyanaatproducenten ISOPA en ALIPA het online opleidingsplatform www.safeusediisocyanates.eu opgezet. Op dit platform kan ook opleidingsmateriaal worden aangeschaft door organisaties die de opleiding klassikaal willen verzorgen.

Ten aanzien van de bovengenoemde Elevate producten is de minimumeis het volgen van de e-learningmodule 049 (Adhesives and sealants: Professional application / Flooring and waterproofing applications [Kleefstoffen en afdichtmiddelen: professionele verwerking/toepassingen voor vloerbedekking en waterdichting]), die te vinden is op www.safeusediisocyanates.eu. De opleiding wordt aangeboden in verschillende talen, tegen een geringe vergoeding. De e-learningmodule 049 duurt ongeveer 40 minuten waarbij u met succes een vragenlijst moet afleggen om te slagen. Het verstrekte certificaat blijft 5 jaar geldig.